مجله علمی پژوهشی زیست شناسی دریا

مطالعه‌ی حاضر، باهدف تعیین اثر فلزات سنگین مس و منگنز بر شاخص‌های ریخت­شناسی اسپرم مارماهی دهان‌گرد خزری (Caspiomyzon wagneri) شامل طول سر، عرض سر، سطح سر، شاخص کشیدگی سر، شاخص بیضی‌واری سر، طول تاژک، درصد قطع تاژک، درصد تخریب سر، درصد تخریب تاژک و درصد تخریب کل صورت پذیرفت. برای این منظور، اسپرم‌ها در سه زمان سه دقیقه، سه ساعت و 36 ساعت، در شرایط آزمایشگاه تحت تأثیر غلظت‌های 01/0، 1/0، 1، 10، 100 و 1000 میلی‌گرم در لیتر از فلزات سنگین قرار گرفتند. نتایج نشان داد، تخریب ساختار اسپرم تحت تأثیر فلزات مذکور، شامل افزایش طول، عرض و سطح سر، تخریب تاژک و تا حدودی قطع تاژک بودند که با افزایش غلظت و یا افزایش زمان مواجهه اثرات تخریبی شدیدتری نمایان شد (05/0>P). زمانی که مواجهه با آلاینده‌ از زمان مشخصی، به‌منظور شبیه­سازی تجمع هر دو فلز مس و منگنز در بافت گناد، فراتر رفت، اثرات تخریبی سبب تغییر ساختار اسپرم به‌صورت کاهش طول و افزایش عرض سر و کاهش سطح سر، قطع کامل تاژک در تمام نمونه‌ها و تغییر شکل سر اسپرم از بیضی‌شکل به دایره‌ای شکل شد. دراین‌بین، فلز مس تأثیر شدیدتری در ایجاد نواقص ریختی در ساختار اسپرم نسبت به فلز منگنز داشت. بنابراین ورود فلزات مس و منگنز به محل تکثیر و حتی زیستگاه طبیعی این ماهی، می‌توانند با ایجاد اثرات تخریبی در فاکتورهای ریخت­شناسی اسپرم، در قابلیت لقاح اسپرم‌ها اثرات نامطلوبی گذاشته و نرخ لقاح را به‌صورت محسوسی کاهش داده، و تهدیدی جدی برای بقای نسل این‌گونه‌ی بومی به‌حساب آیند.