مجله علمی پژوهشی زیست شناسی دریا

تغییرات هیستوپاتولوژیک کبد و آبشش در ماهیان کفال خاکستری (Mugil cephalus L.) تغذیه‌شده با اسیدآمینه سیستئین، در مواجهه با فلزات سنگین مس و روی در سال 1394 در دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار بررسی شد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر غلظت­های مختلف اسیدآمینه سیستئین در برابر آلودگی فلزات مورد بررسی، بر تغییرات بافت کبد و آبشش در ماهیان کفال خاکستری بود. برای این منظور تعداد 300 عدد ماهی کفال خاکستری با میانگین وزنی 3±4/27 گرم به‌طور زنده از آب­های ساحلی خلیج چابهار صیدشده و پس از سازگاری با شرایط آزمایشگاهی و تغذیه مصنوعی، در قالب هفت گروه (یک گروه شاهد، سه تیمار فلز مس و سه تیمار فلز روی) تفکیک شدند. در این پژوهش ماهیان موردبررسی در مواجهه با فلزات سنگین مس و روی (به میزان 20 درصد اضافه بر غلظت طبیعی موجود در آب ساحل دانشگاه دریانوردی) قرارگرفته و به مدت 45 روز با چهار جیره غذایی حاوی اسیدآمینه سیستئین (به میزان صفر، 25، 50 و 100 درصد) نسبت به سیستئین موجود در جیره پایه، غذادهی شدند. در پایان دوره آزمایشی (روز 45)، نمونه‌هایی از بافت کبد و آبشش از تمام گروه­ها به‌طور تصادفی جداشده و پس از آبگیری، تثبیت در پارافین، رنگ‌زدایی و شفاف‌سازی، با محلول­های هماتوکسیلین-ائوزین رنگ‌آمیزی و بررسی شدند. نتایج بررسی میکروسکوپی نمونه­ها نشان داد که شدت ضایعات در تیمار سوم (غلظت 100 درصد سیستئین) بیشتر و در تیمار اول (غلظت 25 درصد سیستئین) کمتر از سایر تیمارها بود. همچنین غلظت 25 درصد سیستئین در رژیم غذایی ماهی کفال خاکستری نسبت به دو غلظت بالاتر (غلظت 50 و 100 درصد سیستئین)، از جهت کاهش شدت ضایعات مناسب‌تر بوده و در غلظت­های بالاتر سیستئین، شدت ضایعات توأم با اثر فلزات، تشدید شده‌اند؛ بنابراین نتایج حاصله تأیید نمود که اسیدآمینه سیستئین، بر روند سمیت زدایی با تأثیر بر متابولیسم فلزات در بدن ماهی و کاهش عمل مخرب فلزات سنگین در تغییرات هیستوپاتولوژیک کبد و آبشش تأثیرگذار است و هم­چنین بافت کبد و آبشش می­تواند به‌عنوان شاخص مناسبی جهت ارزیابی تغییرات هیستوپاتولوژیک اثرات فلزات سنگین در کفال ماهیان استفاده شود.