مجله علمی پژوهشی زیست شناسی دریا

این بررسی به‌منظور مقایسه اثر فصل تخم‌ریزی بر ترکیب اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع، ترکیب اسیدهای چرب و ارتباط آن با مراحل تخم‌ریزی و بلوغ ماهی صبور (Tenualosa ilisha) در آب­های سواحل خوزستان صورت گیرد. در این پژوهش تعداد 45 عدد ماهی صبور (Tenualosa ilisha) به مدت 6 ماه (از زمستان 1392 الی تابستان 1393) از رودخانه­های بهمن‌شیر و اروندرود با استفاده از تور گوشگیر نمونه‌برداری گردید و مورد زیست‌سنجی قرار گرفتند. زیست‌سنجی شامل اندازه‌گیری طول کل و وزن نمونه­ها، به همراه بررسی غدد جنسی و مراحل رسیدگی غدد جنسی نمونه­ها بر اساس مراحل 7 گانه تعیین گردید. سنجش اسیدهای چرب با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی انجام شد. نتایج نشان داد که اسیدهای چرب اشباع با یک پیوند دوگانه (MUFA) در جنس ماده در مراحل مختلف رسیدگی قبل از رسیدگی (43/8 درصد)، اوج رسیدگی جنسی (09/9 درصد) و بعد از رسیدگی جنسی (60/9 درصد) دارای اختلاف معنی‌دار بود (05/0>P). در مورد جنس نر دو مرحله اوج رسیدگی جنسی (49/9 درصد) و بعد از رسیدگی جنسی (85/8 درصد) با قبل از رسیدگی جنسی (69/10 درصد) اختلاف معنی‌دار داشتند (05/0>P). در مورد اسیدهای چرب غیراشباع با چند پیوند دوگانه ((PUFA در ماهی ماده، این اسید چرب در مرحله اوج رسیدگی جنسی (79/0 درصد) با دو مرحله قبل از رسیدگی جنسی (20/1 درصد) و مرحله بعد از رسیدگی جنسی (53/0 درصد) اختلاف معنی‌دار داشت (05/0>P). در جنس نر نیز میزان این اسید چرب در مرحله قبل از رسیدگی جنسی (40/0 درصد) با دو مرحله اوج رسیدگی جنسی (91/0 درصد) و بعد از رسیدگی جنسی (75/0 درصد) اختلاف معنی‌دار (05/0 >P) داشت. در جنس ماده اسیدهای چرب غیراشباع بلند زنجیره با چند پیوند دوگانه HUFA)) در دو مرحله قبل از رسیدگی جنسی (01/4 درصد) و اوج رسیدگی جنسی (37/4 درصد) با میزان اسید چرب در مرحله بعد از رسیدگی جنسی (35/3 درصد) اختلاف معنی‌دار داشت (05/0>P)؛ اما در جنس نر میزان اسیدهای چرب غیراشباع بلند زنجیره با چند پیوند دوگانه (HUFA) در سه مرحله قبل از رسیدگی جنسی (38/2 درصد)، اوج رسیدگی جنسی (48/4 درصد) و بعد از رسیدگی جنسی (45/3 درصد) اختلاف معنی‌دار داشت (05/0>P). در مورد اسیدهای چرب اشباع ماهی ماده در مرحله قبل از رسیدگی جنسی (84/5 درصد) با دو مرحله اوج رسیدگی جنسی (5/77 درصد) و بعد از رسیدگی جنسی (16/7 درصد) اختلاف معنی‌داری داشت (05/0>P)؛ اما در مورد جنس نر هیچ اختلاف معنی‌داری بین 3 مرحله قبل از رسیدگی جنسی (7 درصد)، اوج رسیدگی جنسی (11/7 درصد) و بعد از رسیدگی جنسی (09/7 درصد) اختلاف معنی‌دار وجود نداشت (05/0<P). مطالعه حاضر نشان داد که در ترکیب اسید چرب و مراحل تخم‌ریزی در جنس‌های نر و ماده تفاوت معنی‌دار وجود دارد (05/0 >p). جنس ماده دارای اندازه بزرگ‌تری نسبت به جنس نر بود و بین اندازه بدن و ذخیره انرژی رابطه مثبتی وجود داشت و با افزایش اندازه ذخیره انرژی بیشتر شد. جنس ماده ماهی صبور سایز بزرگ‌تری نسبت به جنس نر داشت و این امر باعث شد که با افزایش اندازه بدن میزان اسید چرب بافت‌های بدن نیز افزایش یابد.