مجله علمی پژوهشی زیست شناسی دریا

سالانه 70-40 درصد از سخت‌پوستان دریایی صیدشده به ضایعات تبدیل می‌شوند که حدود 30-20 درصد اسکلت خارجی این سخت‌پوستان کیتین است؛ بنابراین دورریزهای سخت‌پوستان مواد اولیه‌ی مناسبی جهت تولید کیتین به شمار می‌رود. کیتوزان مهم‌ترین مشتق به‌دست‌آمده از کیتین است که خواص زیستی مختلفی دارد. در این مطالعه نمونه‌های خرچنگ شناگر آبی (Portunus segnis) در تابستان 1393 با تور ترال از آب‌های بندرعباس صید و طی روش‌های استاندارد آزمایشگاهی کیتین و کیتوزان از پوسته‌ی آن استخراج گردید. کمیت و فعالیت ضد میکروبی کیتین و کیتوزان استخراج‌شده از بخش‌های مختلف اسکلت خارجی (کاراپاس، سینه، چنگک و پاهای راه روی) روی 11 سویه باکتریایی و 3 سویه‌ی قارچی موردبررسی و مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که مقدار کیتین و کیتوزان در پاهای راه روی به‌طور معنی‌داری بیشتر از دیگر بخش‌ها بود. کیتوزان نسبت به کیتین خواص ضد میکروبی بیشتری را از خود نشان داد. حساسیت باکتری‌های گرم منفی و گرم مثبت نسبت به کیتین و کیتوزان استخراج‌شده تفاوت معنی‌داری نداشت. سویه‌های قارچی نسبت به سویه‌های باکتریایی در برابر کیتین و کیتوزان استخراج‌شده از بخش‌های مختلف مقاوم‌تر بودند. کیتین و کیتوزان استخراج‌شده از کاراپاس و چنگک فعالیت ضد میکروبی بیشتری را از خود نشان دادند. محدوده‌ی کمترین غلظت بازدارنده‌ی رشد و کمترین غلظت کشنده‌ی رشد به ترتیب بین 1000-125 و 1000-500 میکروگرم بر لیتر بود. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان سخت‌پوستان خلیج‌فارس را به‌عنوان منبع مناسب جهت تولید کیتین و کیتوزان به‌عنوان ترکیبات ضد میکروبی به شمار آورد. بخش‌های مفید پوسته سخت‌پوستان جهت استحصال این پلیمر را نیز می‌توان شناسایی نمود. همچنین تأثیر این ترکیبات زیستی روی برخی از پاتوژن ها نیازمند مطالعات بیشتر می‌باشد.