افزایش استفاده از نانو ذرات نگرانیهایی در خصوص خطرات رهایش آنها به محیط آبی به وجود آورده است. زمانی که نانو ذرات در اکوسیستمهای محیطی تخلیه شوند، موجودات آبزی ممکن است در معرض مخلوط پیچیدهای از نانو ذرات قرار گیرند که میتواند میزان سمیت آنها را برای موجودات تغییر دهد. در این مطالعه اثرات توأم و منفرد غلظتهای غیر کشنده نانو ذرات نقره و اکسید روی بر ماهیان گورخری بررسی شد. برای این منظور 180 ماهی گورخری با میانگین وزنی 07/0 ±3/0 گرم(10 ماهی در هر تیمار) در بهار سال 1400 از کارگاه تکثیر و پرورش ماهیان زینتی در رشت خریداری گردید و به مدت 56 روز (28 روز دوره مواجهه و 28 روز دوره پاک‌سازی) در معرض یک غلظت غیر کشنده نانو ذرات اکسید روی (10 میلیگرم بر لیتر)، دو غلظت غیر کشنده از نانو ذرات نقره (02/0 و 04/0 میلیگرم بر لیتر)، دو غلظت توأم از دو نانو ذرات (10 میلیگرم بر لیترنانو ذرات اکسید روی + 02/0 و یا 04/0میلیگرم بر لیتر نانو ذرات نقره) و تیمار شاهد در سه تکرار قرار گرفتند. پس از پایان زمانهای مختلف نمونه‌برداری، میزان بیان ژنهای آنتی‌اکسیدانی سوپراکسیددیسموتاز (SOD)، کاتالاز () (CAT) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPx) در کبد ماهی اندازه‌گیری شد.نتایج این مطالعه نشان داد که نانو ذرات منجر به افزایش بیان ژنهای آنتی‌اکسیدانی (SOD، CATو GPx) در بیشتر تیمارها در روزهای 7 و 14 مواجهه شدند(بیشترین میزان افزایش بیان ژنهای SOD و CAT حدود 3 برابر و GPx حدود 5/3 برابر و در غلظت بالای تیمار توأم نانو ذرات مشاهده گردید)؛ درحالیکه میزان بیان ژنها در روز 28 مواجهه در اکثر تیمارها کاهش یافت. بیشترین تغییرات در میزان بیان ژنها در تیمارهای توأم نسبت به سایر تیمارها مشاهده شد. پس از طی دوره پاک‌سازی، در اکثر تیمارها تا حدودی بازسازی صورت گرفت اما میزان پاک‌سازی در تیمارهای منفرد و با غلظت کم بیشتر بود. نتایج مؤید آن بود که شدت آسیب، مدت‌زمان پاک‌سازی و حضور نانو ذرات اکسید روی در بهبود عوارض مؤثر بود.
Mahjoubian M, Naeemi A S, Moradi-Shoeili Z, Mansouri B. Combined and individual effects of silver and zinc oxide nanoparticles on the expression of antioxidant genes in zebrafish (Danio rerio). 3 2023; 15 (1) URL: http://jmb.ahvaz.iau.ir/article-1-1009-fa.html
مهجوبیان مریم، نعیمی اکرم سادات، مرادی سهیلی زینب. اثرات توأم و منفرد نانوذرات نقره و اکسیدروی بر بیان ژنهای آنتی اکسیدانی در ماهی گورخری (Danio rerio). زیست شناسی دریا. 1402; 15 (1)
