حسن فضلی، حسن نصرالله زاده، نیما پوررنگ، ابوالقاسم روحی، فرشته اسلامی،
دوره ۷، شماره ۱ - ( ۲-۱۳۹۴ )
چکیده
طی دهه های اخیر به دلیل تغییر سطح آب دریای خزر، ورود آلایند ههای زیس تمحیطی و
گون ههای مهاجم، ساختار اکوسیستم دریای خزر ب هشدت تغییر کرده است. در این مطالعه اثرات
شان هدار مهاجم ) Mnemiopsis leidyi ( دریای خزر بر روی عملکرد اکوسیستم در سواحل
ایرانی دریای خزر با استفاده از میزان ذخایر گون ههای مهم شیلاتی در سه دوره اول ) ۱۳۷۹ -
-۱۳۷۵ دوره مرجع(، دوم ) ۱۳۸۵ - ۱۳۸۰ ( و سوم ) ۱۳۹۰ - ۱۳۸۶ (، به ترتیب ب هعنوان سه دوره قبل
از گسترش کامل شان هدار، دوره توسعه و سازگاری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد
بین سه گونه از کیلکا ماهیان، میزان ذخایر ماهی کیلکای آنچوی از بیش از ۱۸۵ هزار تن در سال
۱۳۷۵ به ۱۵۸ هزار تن در سال ۱۳۷۸ و به کمتر از ۲۰۰ تن در سال ۱۳۹۰ رسید. میزان ذخایر ماهی
کیلکای چشم درشت نیز از ۵۰ هزار تن در سا لهای ۱۳۷۶ الی ۱۳۷۷ به کمتر از ۶ هزار تن در
سال ۱۳۸۰ کاهش یافت. ولی میزان ذخایر ماهی کیلکای معمولی از ۲۰ هزار تن در سال ۱۳۷۵ به
بیش از ۱۱۰ تن در سال ۱۳۸۸ افزایش یافت. ذخایر دو گونه کف زی خوار یعنی ماهی سفید و کفال
طلائی دارای روندی مشابه بود، ب هطور یکه، ابتدا روندی افزایشی و سپس روند کاهشی داشته است.
کیلکا ماهیان بخصوص کیلکای آنچوی عامل اصلی تغییرات در ترکیب ذخایر گون ههای مذکور
هستند. طی سه دوره مذکور عملکرد اکوسیستم متغیر بود. درمجموع عملکرد اکوسیستم در طبقه
بدون اثر ) E۰ ( در دوره اول به طبقات اثر ضعیف تا متوسط )به ترتیب E۱ و E۲ ( در دو دوره دوم و
سوم متغیر بود. حذف عملکرد دو گونه کلیدی )کیلکای آنچوی و چشم( م یتواند سبب کاهش شدید
در ذخایر آبزیان طبقات بالاتر یعنی ماهیان خاویاری و فک دریای خزر بشود.
