مجله علمی پژوهشی زیست شناسی دریا

---

از شهریور ۱۳۸۷ تا مرداد ۱۳۸۸ ،۲۵۱ قطعه سس ماهی کورا (Barbus lacerta) شامل ۱۲۲ قطعه ماهی ماده، ۷۵ قطعه ماهی نر و ۵۴ قطعه ماهی نابالغ از رودخانه کسلیان صید شد. در این مطالعه ۲۶ صفت ریخت سنجی و ۱۰ صفت شمارشی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات بدست آمده در SPSS۱۶ و به کمک تست t و PCA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. طبق نتایج بدست آمده میانگین ضریب تغییرات صفات ریخت سنجی و شمارشی سس ماهی در جنس نر به ترتیب ۷۹/۲۱ و ۳۷/۵ درصد و در سس ماهی جنس ماده به ترتیب ۲۲/۲۱ و ۶۰/۵ درصد بود. صفات ریخت سنجی قبل از تجزیه و تحلیل به جهت کاهش خطای حاصل از رشد آلومتریک استاندارد شدند. در مورد صفات ریخت سنجی ۸ فاکتور که نشان دهنده ۶۷/۶۷ درصد تنوع صفات، در مورد صفات شمارشی ۳ فاکتور که نشان دهنده ۸۵/۶۴ درصد تنوع صفات بین این دو جنسیت بود، جدا گردید. همچنین این دو فقط در یک صفت ریخت سنجی و یک صفت شمارشی با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند (p≤۰,۰۵). در نتایج بدست آمده با کمک روش تجزیه به مولفه های اصلی (Principal Components Analysis) جدایی جنسیت ها دیده نشد و دو جنسیت دارای همپوشانی به نسبت بالایی بودند.

---

آلودگی به فلزات سنگین امروزه به یکی از جدی‌ترین مشکلات زیست‌محیطی تبدیل‌شده است. جذب با استفاده از مواد زیستی از قبیل باکتری، قارچ، مخمر و جلبک‌ها به‌عنوان یک فناوری زیستی مقرون‌به‌صرفه برای درمان پساب‌های حاوی فلزات سنگین در نظر گرفته می‌شود. هدف از مطالعه حاضر بررسی عملکرد توده سلولی غیرزنده جلبک sp.  Scenedesmus به‌عنوان جاذب زیستی در حذف کادمیوم از محلول‌های آبی بوده است. میزان جذب کادمیوم توسط جاذب تحت تأثیر پارامترهای غلظت، pH، درجه حرارت و زمان تماس در مقیاس آزمایشگاهی و در سیستم ناپیوسته بررسی شد. غلظت کادمیوم توسط دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری گردید. یافته‌های جذب به‌وسیله مدل‌های ایزوترم لانگمویر و فرندلیچ و سینتیک جذب توسط مدل‌های شبه مرتبه اول و شبه مرتبه دوم و معادله ترمودینامیک شرح داده شدند. نتایج نشان دادند بهینه‌های جذب شامل مقدار جاذب برابر ۱/۰ گرم، غلظت ۴۰ میلی‌گرم بر لیتر، ۵=pH، درجه حرارت ۲۰ درجه سانتی‌گراد و زمان تعادلی ۴۵ دقیقه بوده که در این شرایط میزان حذف ۷۱/۹۸ درصد بود. در بررسی ضریب همبستگی، سینتیک جذب از مدل شبه مرتبه دوم و تعادل توسط ایزوترم فرندلیچ توصیف شدند. بررسی ترمودینامیک جذب، واکنش را به‌صورت خود به خودی، گرماده و غیر تصادفی نشان داد. با بررسی طیف FTIR مشخص شد گروه‌های عاملی C=O،-OH و NH- نقش زیادی در جذب داشتند. درنهایت کارایی بالای ۷۱/۹۸ درصدی فرآیند جذب در این مطالعه نشان داد که جلبک sp.  Scenedesmus قابلیت خوبی در حذف فلز کادمیوم دارد و می‌تواند به‌عنوان پیشنهادی مناسب جهت حذف کادمیوم از پساب‌ها مورداستفاده قرار گیرد.

---

در این پژوهش، پارامترهای رشد کیلکای معمولی (Clupeonella cultriventris) در دریای کاسپین در سه منطقه بابلسر، بندر‌ امیرآباد و بندر انزلی در فصل تابستان ۱۳۹۸ موردبررسی قرار گرفت. درمجموع تعداد ۳۰۰ عدد ماهی به‌صورت تصادفی توسط تورهای مخروطی لنج‌های صیادی مناطق موردمطالعه صید و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که درمجموع میانگین طول کل در سه ایستگاه ۱۷/۶۵±۱/۱۱ سانتی‌متر و وزن کل ۵۸/۲±۶۴/۹ گرم که در ایستگاه بابلسر، بندر‌ امیرآباد و بندر انزلی میانگین طول کل به ترتیب ۹۹/۰±۶۴/۱۱، ۹۷/۰±۴۸/۱۲ و ۹۱/۰±۸۱/۱۰ سانتی‌متر و میانگین وزن نیز به ترتیب ۴۱/۲±۰۷/۱۰، ۲۰/۲±۱۱/۱۱ و ۸۴/۱±۷۳/۷ گرم بوده و رابطه‌های لگاریتمی طول و وزن نمونه‌ها نیز به ترتیب ۲۶۶۳/۳-TL۲۶۴۲/۲ W=، ۴۳۷۸/۳-TL۳۱/۲ W= و ۵۲۷۵/۳-TL۳۳۳۱/۲ W= به دست آمد. در منطقه بابلسر، بندر‌ امیرآباد و بندر انزلی میزان b به ترتیب ۲۶/۲، ۳۱/۲ و ۳۳/۲ تعیین شد درنتیجه الگوی رشد در هر سه ایستگاه آلومتریک منفی (۳ b<) و فاکتور وضعیت نیز به ترتیب ۸۸/۳، ۲۵/۳ و ۹۸/۲ به دست آمد که نشان داد ماهی کیلکای معمولی در ایستگاه بندر‌ امیرآباد ازلحاظ وزنی از وضعیت بهتری برخوردار است. نتایج کلی نشان داد شرایط زیست برای ماهی کیلکای معمولی در ایستگاه بندر‌ امیرآباد نسبت به ایستگاه بابلسر و بندر انزلی در فصلی که نمونه‌برداری انجام‌شده، مناسب‌تر است.