ماهی کلمه (Rutilus caspicus) یکی از گونههای باارزش و بومی دریای خزر محسوب میگردد که ذخایر آن طی سالهای اخیر کاهش قابلتوجهی یافته است. بازسازی ذخایر این ماهی از طریق رهاسازی لاروهای تولیدشده در کارگاه تکثیر به طبیعت انجام میگیرد. در تحقیق حاضر به ارزیابی و مقایسه ساختار ژنتیکی جمعیتهای کارگاهی (دو گروه وحشی و پرورشی) و طبیعی ماهی کلمه (رودخانه قرهسو، خلیج گرگان و تالاب گمیشان) با استفاده از ده جایگاه ریز ماهواره پرداخته شد. همه جایگاههای مورداستفاده در تمامی نمونههای موردبررسی چندشکلی نشان دادند. متوسط تعداد آللهای مشاهده برای جمعیتهای کارگاهی و طبیعی به ترتیب ۱۰ و ۷/۱۰ به دست آمد. همچنین متوسط هتروزیگوسیتی مشاهدهشده و مورد انتظار در جمعیتهای موجود در کارگاه (۶۳/۰:Ho،۸۲۳/۰:He) کمی پایینتر از جمعیتهای طبیعی (۷/۰:Ho،۸۵۳/۰:He) به دست آمد (۰۵/۰<P). در بررسی جمعیتها ازنظر انحراف از تعادل هاردی-وینبرگ، ۳۲ مورد از ۵۰ تست موردبررسی انحراف معنیدار از تعادل نشان دادند که عمده دلیل آن را میتوان به کاهش هتروزیگوسیتی مشاهدهشده نسبت داد. در این خصوص، کسری هتروزیگوسیتی بالا و ضریب درون آمیزی معنیداری (۰۰۲/۰P≤) در برخی از جایگاههای موردبررسی مشاهده شد که وجود آللهای نول را میتوان بهعنوان یکی از دلایل اصلی مطرح نمود. متوسط Fst و Rst بهعنوان شاخصهای تمایز ژنتیکی به ترتیب ۰۲۲/۰ و ۰۴۹/۰ به دست آمد، بهنحویکه بالاترین و پایینترین میزان تمایز به ترتیب بین نمونههای پرورشی کارگاه و خلیج گرگان و نمونههای قرهسو و گمیشان مشاهده شد. بالاترین فاصله و پایینترین شباهت ژنتیکی نیز بین نمونههای پرورشی سیجوال و خلیج گرگان مشاهده شد. با توجه به نتایج میتوان اذعان داشت که باوجود مسائلی همچون آلودگی، صید بیرویه و همچنین بازسازی ذخایر از طریق رهاسازی لاروهای تولیدشده در کارگاه تکثیر، ماهی کلمه توانسته همچنان تنوع ژنتیکی خود را در سطح مطلوبی حفظ نماید. بااینوجود، کاهش اندک مشاهدهشده در پارامترهای تنوع ژنتیکی در جمعیتهای موجود در کارگاه تکثیر را نمیتوان نادیده گرفت چراکه باگذشت زمان، احتمال بروز مسائلی همچون درون آمیزی و خلوص ژنتیکی وجود دارد.